Circulariteit
Een belangrijke nationale doelstelling is een volledig circulaire economie in 2050 en een halvering van het primaire grondstoffenverbruik in 2030. Daarom is een circulaire bedrijfsvoering ook een belangrijke opdracht voor de Rijksoverheid zelf. Die opdracht wordt onder meer gestuurd door de ambities in het klimaatakkoord en het Regeerakkoord. De ambities voor Nederland die daarin staan zijn uiteengezet in Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie 2019-2030, die het Rijk ook volgt. De inkoop van goederen en diensten draagt in belangrijke mate bij aan een circulaire rijksoverheid. Daarom is circulariteit ook een doel in de rijksinkoopstrategie die het kabinet in 2019 vaststelde: Inkopen met Impact.
Noodzaak circulaire economie
In de afgelopen eeuw zijn we met elkaar, in de wereld, al 34 keer meer grondstoffen en 12 keer meer aardolie gaan gebruiken. Naast het klimaatprobleem is er wereldwijd sprake van een enorme groei in de vraag naar grondstoffen. Het kabinet erkent de noodzaak om de ontwikkeling naar een circulaire economie te versnellen en ziet daarin kansen voor het bedrijfsleven, werkgelegenheid, het behoud van biodiversiteit en het tegengaan van de 'plastic soep'.
Ook vergroot een circulaire economie de voorzieningszekerheid in een wereld, waarin de concurrentie om schaarse grondstoffen zal toenemen. Denk bijvoorbeeld aan (kritieke) grondstoffen die nodig zijn voor de energietransitie, zoals lithium of kobalt die worden gebruikt in de accu’s van elektrische auto’s.
In de circulaire economie worden biogrondstoffen hoogwaardig benut. Daarmee sluiten we als het ware de kringloop. Als er nieuwe grondstoffen nodig zijn, kiezen we niet meer voor fossiele, kritieke (schaarse) en niet duurzaam geproduceerde grondstoffen, maar voor duurzaam geproduceerde, hernieuwbare en algemeen beschikbare grondstoffen. Maar beter nog is het om goed af te wegen wat we echt nodig hebben, en waar we zonder kunnen.
Hoe pakken we dit aan?
Het kabinet en de rijksoverheid hebben het hoofddoel concreter gemaakt in in ieder geval vier te bereiken resultaten. Dat zijn:
- 50% minder primaire grondstoffen gebruiken
- circulaire kantoren
- circulaire infrastructurele projecten
- 10 inkoopcategorieën circulair
Maar dat is niet het enige waar aan gewerkt wordt. Veel onderdelen van het Rijk zijn met volle kracht aan de slag, vaak ook in samenwerking met de markt en het onderwijs. Om circulariteit te versnellen organiseerde het ministerie van I&W in 2022 de Circulaire Beurs, samen met de inkoopcategoriemanager voor afval en een groot netwerk aan collega’s en partners met hart voor circulariteit. De beurs leverde een schat aan kennis, ideeën en inspiratie op, waarmee de komende jaren verder wordt gegaan. Een terugblik op de beurs vind je hier.
Bij veel rijksinkoop speelt circulariteit ook een grote rol. Hoe het rijk circulariteit aanpakt in de inkoop lees je in de categorieplannen. De tool www.MVIcriteria.nl ondersteunt opdrachtgevers en inkopers bij het toepassen van circulariteit bij aanbestedingen.
De R-ladder als strategie
Bij het Rijk en daarbuiten wordt vaak de R-ladder gebruikt. Er zijn veel versies van, maar de kerngedachte is: hoe hoger op de ladder, hoe minder grondstoffengebruik en hoe circulairder. Onderaan de ladder staat (vaak): Recover, het terugwinnen van energie uit materialen, bijvoorbeeld via verbranding. En bovenaan vind je Refuse en Rethink: goed nadenken of je iets wel echt nodig hebt. Met de productie van goederen, hoe duurzaam ook, verbruik je altijd grondstoffen en energie, en vaak komt er CO2-uitstoot bij kijken. Iets niet aanschaffen is dus een verstandige keuze. Ertussenin staan strategieën als Recycle, Refurbish en meer. Meer informatie vind je hier.
In de aanloop naar de beurs interviewden we rijksambtenaren en anderen over hoe zij de R-strategieën toepassen. Lees o.a. over hoe we circulaire ICT inkopen, duurzaam ons afval verwerken en hoe we het meubilair hergebruiken. Luister ook naar het plenaire gesprek tussen Hillie Beentjes (I&W), André Weimar (BZK) en Barto Piersma (RVO).
