De persoon achter het plan: Remelie van Elden en Nynke de Jong
‘De persoon achter het plan’ is een rubriek over de mensen die zich binnen de Rijksoverheid bezighouden met het behalen van de interne duurzaamheidsdoelstellingen. Achter ieder plan zit een persoonlijke motivatie. Deze keer spreken we Remelie en Nynke, werkzaam bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).
Remelie is duurzaamheidscoördinator bij BZK en verantwoordelijk voor verduurzaming van de bedrijfsvoering van dat ministerie. Nynke werkt sinds 2016 bij FMHaaglanden, een onderdeel van BZK dat facilitaire diensten verleent aan de Haagse rijksonderdelen. Ze zag de aandacht voor duurzaamheid daar de afgelopen jaren groeien: “Ik startte als productmanager werkomgeving en was bezig met het contract circulaire kantoorinrichting. Vanaf toen werd duurzaamheid steeds belangrijker. In 2020 startte het programma duurzame dienstverlening en werd ik programmamanager. In 2023 concludeerden we: ‘Duurzaamheid is zo belangrijk, iedereen moet ermee aan de slag.’ Daarom stelden we een expertteam aan, waarbij ik nu senior-adviseur duurzame bedrijfsvoering ben.”
Een zaadje planten
Niet alleen op de werkvloer zijn Nynkes werkzaamheden op het gebied van duurzaamheid groter geworden. Ze groeide op een boerderij op en leerde daar het belang van de natuur kennen. Een aantal jaren terug zette ze dit door in een ambitieus project: “Ik kocht een oude boerderij uit 1820. Die ver- en herbouwden we op duurzame en circulaire wijze.” Ook bij Remelie begon de interesse voor duurzaamheid al vroeg. Tijdens haar jeugd was zij lid van het Wereld Natuur Fonds en de vogelbescherming. “Duurzaamheid boeide me altijd al. Ik heb geschiedenis gestudeerd en houd me bezig met de lange termijn: hoe zijn we hier gekomen, wat komt hierna? Dan kun je niet om duurzaamheid heen.” Daarnaast heeft ze nog een andere motivatie: “De geboorte van mijn zoon was een kantelpunt. Ik vroeg mij af: ‘Wat laat ik hem na?’ Kan ik daar niet een positieve bijdrage aan leveren?”
“Vroeger mocht je alleen iets met duurzaamheid als er ruimte overbleef. Nu is het onderdeel van de oplossing. "
Remelie ging in haar werk echt met duurzaamheid aan de slag toen ze Nynke ontmoette bij FMHaaglanden. “Ik startte bij het programma waar Nynke programmamanager was en zij gaf mij de opdracht: ‘schrijf bij alle producten een duurzaamheidsparagraaf’. Daar is het zaadje geplant om ook op de werkvloer met duurzaamheid aan de slag te gaan.”
Een bron van inspiratie
Op de vraag hoe ze denken dat ze het meest bijdragen aan een positieve maatschappelijke ontwikkeling antwoordt Nynke: “We formuleerden ambities, hielpen om de sustainable development goals door te voeren en geven zo kaders. Dat is nodig, want mensen weten niet altijd waar ze moeten beginnen. Ze realiseren zich wel dat afval scheiden goed is, dat doen ze thuis ook, maar hoe ze dat moeten vertalen naar het werk weten ze vaak niet. Dan ondersteunen wij.”
Daarbij speelt een flinke uitdaging mee, ziet Remelie: “Wij zijn voorlopers, dan merk je extra goed dat je midden in een verandering zit. Sommige mensen willen die verandering niet. Daarnaast vinden er veel ontwikkelingen binnen het veld plaats en daardoor is het soms lastig een koers te bepalen en mensen mee te krijgen. Voor mij helpt het om dan het hoofddoel vast te houden. Het staat als een paal boven water dat we een mooiere wereld willen. Linksom of rechtsom, dat maakt niet uit.” Maar soms moet je ook durven loslaten, vindt Remelie. “Als mensen er totaal niet voor openstaan, heeft het geen zin om er energie in te steken. Wees dus flexibel, ook in het zoeken van ambassadeurs. Krijg je iemand bijvoorbeeld niet mee op het onderwerp mobiliteit, richt je dan op een ander gebied.”
Duurzaamheid is overal
“Met het expertteam delen we zoveel goede tips met elkaar, ook buiten het werk”, zegt Nynke, “bijvoorbeeld een app waarmee je de barcode van verzorgingsproducten kunt scannen en kunt zien welke stoffen daarin zitten. Sowieso kun je ontwikkelingen aangrijpen om duurzaamheid op de voorgrond te zetten. Het is overal, maar mensen herkennen het niet altijd. Moet je een presentatie houden? Pak er een krant bij en haal er een paar artikelen uit om te laten zien dat het relevant is. Bijvoorbeeld over hoe belangrijk bijen zijn en dat imkers in Chili protesteren bij een paleis omdat ze te weinig water krijgen, waardoor bijenkolonies uitsterven. Of over weggegooide kleding die terechtkomt in de woestijn.”
“Niemand is perfect, maar dat hoeft ook niet. Lukt het vandaag niet, ga dan morgen verder.”
Naast dat ze graag kennis delen, zijn Nynke en Remelie doeners. Die houding raden ze ook anderen van harte aan. “Wees niet bang om fouten te maken”, benadrukt Remelie. “Niks doen is sowieso de verkeerde keuze. Nadat je iets doet kun je altijd nog bijsturen. En jij bent, als rijksmedewerker, degene die het beste weet hoe jouw werk eruitziet en dus wat jij kan doen. Dat kan ik jou niet vertellen.” Een mooi voorbeeld van ‘doen’ was de nieuwe circulaire kantoorinrichting waar Nynke zich mee bezighield: “Dat was een experiment. Het afdelingshoofd zei: we gaan dit proces inrichten en we gaan het gewoon doen. Daar is weer een nieuwe aanbesteding uit voortgekomen. We gaan nu voor een 100 procent circulaire kantoorinrichting.”
“Maak van duurzaamheid een sport”
Bij het meekrijgen van mensen op het gebied van duurzaamheid, zien Remelie en Nynke dat het waardevol is om verder te kijken dan je neus lang is. “Soms kun je mensen aanspreken vanuit een andere motivatie”, legt Remelie uit, “denk aan gezondheid. Of iemand op de fiets stapt of vlees laat liggen vanwege milieuredenen of gezondheidsredenen maakt niet uit. Probeer deze verschillende groepen aan te spreken om zoveel mogelijk impact te hebben.” Nynke heeft daarom als motto: “Maak van duurzaamheid een sport. Iedereen kan wat doen. En niemand is perfect, maar dat hoeft ook niet. Lukt het vandaag niet, ga dan morgen verder.”
Inspiratie vinden Nynke en Remelie dichtbij. Remelie: “Tot een halfjaar geleden werkte ik bij het IND. Daar hadden twee medewerkers Tom Middendorp, de klimaatgeneraal, uitgenodigd als spreker. Ze hadden hem zien spreken en toen de handen ineengeslagen om hem uit te nodigen voor een lunchlezing. Toen was ik wel trots en geïnspireerd. Overigens ben ik ook heel blij met andere uitvoerders, de stappen die bijvoorbeeld binnen organisaties als Logius worden gezet, zijn erg groot.” Nynke haalt ook ‘bekende’ personen aan, zoals Thomas Rau. “Hij is architect en schreef verschillende boeken. Daarin laat hij zien: als we blijven leven zoals nu, raken grondstoffen op. Daar zijn oplossingen voor en daar moeten wij nu mee aan de slag.” Remelie noemt Babette Porcelijn: “Zij kijkt naar de verborgen impact die je maakt. Soms blijkt de ‘duurzame’ keuze helemaal niet duurzaam. Ik zeg vaak tegen collega’s, als je niet weet waar je moet beginnen, doe de test over die verborgen impact.”
Elkaar scherp houden
Naast het lezen van interessante boeken en het uitwisselen van tips bezoeken Nynke en Remelie ook evenementen zoals de Nationale Conferentie Circulaire Economie in Nijmegen. Tegelijkertijd kunnen ze niet alle ontwikkelingen bijhouden, dat zijn er te veel geworden. Dat is positief, volgens Remelie: “Ik vind het gezond dat ik niet weet wat de meest duurzame keuze is op het gebied van faciliteiten. Ik bel graag iemand anders die de kennis wél heeft. Gaat het om huisvesting dan stap ik naar het Rijksvastgoedbedrijf (RVB). Zo komen we samen verder. Er is zoveel kennis, daar kan en moet niet één persoon voor verantwoordelijk zijn.”
“We kunnen koploper zijn”
Ondanks hun positieve houding, voelen Nynke en Remelie af en toe wel degelijk frustratie. “Soms werkt het systeem tegen je. Het woord duurzaamheid bevat ‘duur’ en het idee dat duurzaamheid werkelijk duur is, leeft nog heel erg. Ook onder mensen die beslissingen nemen. Je kunt wel uitleggen dat het niet duurder is, maar soms komt dat niet aan”, verzucht Remelie. Toch vindt ze ook hierin een positieve invalshoek: “Die weerstand bevestigt dat er een verandering gaande is.”
Nynke voegt hieraan toe dat we gebruik zouden moeten maken van onze positie. “We wonen in Nederland. We hebben de kennis. We hebben de mensen, de techniek en het geld. We kunnen dit gewoon en dus kun je het eigenlijk niet maken om niet met duurzaamheid aan de slag te gaan. We moeten hier als overheid de juiste keuzes maken en een nog breder bewustzijn creëren.” Op ferme toon sluit ze af: “Als we ervoor gaan, kunnen we koploper zijn.”