Romano Haynes zoekt verbinding in vertraging: “Stilstaan is vooruitgang”
Romano Haynes hield een spoken word-performance, die hij begeleidde op de klanken van zijn handpan, op het evenement Duurzaam Doen! Naast spoken word-artiest is hij acteur, muzikant en vader. Als je hem vraagt zichzelf te beschrijven wordt duidelijk dat deze, op het eerste gezicht losstaande rollen, samenkomen in één wens: verhalen vertellen. En om mensen even stil te laten staan. Daarin ziet hij een start om gezonder om te gaan met zowel medemens als de planeet.
Romano werkt vanuit huis en is alleen met zijn dochtertje, aan wie hij geduldig uitlegt dat hij even moet “bellen voor werk”. Hij noemt zichzelf dan ook een “betrokken vader en van daaruit een verbinder”. Die verbinding komt terug als belangrijk onderdeel van alles wat hij voelt, waaronder zijn liefde voor muziek en spoken word. “Het begint al met de hartslag in de buik van onze moeder, dat is een eerste ritme. Met muziek en spoken word probeer ik mensen en mijzelf tot rust te brengen om ruimte te creëren. We moeten op zoek naar minder prikkels.”
Het verlies van verbinding
Romano’s wens om rust te brengen heeft te maken met hoe snelle ontwikkeling in de Westerse maatschappij duurzaamheid tegenwerkt. “Ik vind het mooi om terug te gaan naar waar dingen vandaan komen. In het Westen staan we denk ik het verst van duurzaamheid af, deels omdat we vergeten waar onze overvloed vandaan komt en waar die toe leidt. Kijk naar de ontwikkelingen van na de Industriële Revolutie: het plunderen van de materialen van de aarde, bijvoorbeeld met houtkap. Kleinere inheemse culturen leven veel meer in verbinding en met het idee “neem niet meer dan je nodig hebt en geef altijd terug”. Ik vind dat we dat zijn kwijtgeraakt."
Dat we nu die overdaad aan consumptie hebben, leidt volgens Romano dan ook tot reflectie: “We zitten er comfortabel bij. Nu is er ruimte om te gaan kijken naar duurzaamheid en ecologisch verantwoord ondernemen, in samenspraak. Maar daarin mist vaak wel een stukje bewustzijn over hoe we daar gekomen zijn. In mijn creativiteit probeer ik dat perspectief toe te voegen.”
Zonder stress naar duurzaamheid
Romano was vanuit die insteek bij Duurzaam Doen! op 4 oktober 2023. Hij noemt het een mooi initiatief, maar zag ook het gehaaste tempo wat ten grondslag ligt aan de cultuur waarin er steeds meer moet. “Toen ik bij Duurzaam Doen! was, zag ik veel wat kan inspireren, maar je merkt ook dat er heel veel moet gebeuren. Er is spanning en veel verantwoordelijkheid. Dat we dit serieus nemen is goed, maar we zijn met zoveel tegelijk bezig in ons hoofd. Daarom nodigde ik de mensen uit om even adem te halen, mede door de het maken van muziek op de handpan. Om geluid uit dat instrument te krijgen is veel geweld nodig, maar dan komt daar mooie magische muziek uit. Die ook aanzet tot ontspanning”, vertelt Romano over zijn optreden.
Daar denkt hij dan ook dat nog een wereld te winnen valt: “Dit soort evenementen zit vol met kennis, maar mensen rennen van de ene naar de andere workshop of netwerkafspraak. We bedenken dingen, maar kunnen ze daarna niet óverdenken. Het zou mooi zijn om na afloop van elk gedeelte van het programma die vertraging in te bouwen en op te nemen wat je geleerd hebt. Geef mensen een kwartier de tijd en een stuk papier om uit te lichten wat goed of mooi was. Minder achter elkaar consumeren, niet alleen van spullen, maar ook van kennis.”
Stilstaan is vooruitgang
Dat wij zo snel leven, heeft volgens Romano ook te maken met de versnelling van technologische ontwikkelingen. We gingen in zeer korte tijd van bakbeesten van computers naar smartphones die we overal mee naar toenemen. “Toen ik nog jong was, had ik niet het gevoel dat ik iets miste. Nu wordt elk jaar een nieuw model telefoon uitgebracht en hebben we het idee dat we dat nodig hebben. Werkte het oude niet meer? Vaak gaat het alleen om groter, sneller, meer. We zijn niet meer tevreden met wat we hebben.”
Daaraan voegt hij toe: “We moeten stilstaan niet zien als achteruitgang. Laten we kijken wat we al hebben, wat nodig en wat overbodig is. Zowel bij het grote plaatje als op individueel niveau. Ik probeer daarom vooral tweedehands spullen te kopen. Daarnaast gebruik ik bij mijn werk bijna geen spullen. Wat ik nodig heb zijn mensen die openstaan om te ontvangen, die anderhalf uur luisteren en hun telefoon links laten liggen, met aandacht en zorgvuldigheid. En ik denk dat veel mensen dat ook nodig hebben. Dat kan in het klein bij een kantoorbaan. Begin een vergadering bijvoorbeeld even met ruimte om te bespreken hoe het gaat of met een paar diepe ademhalingen. Als iemand mentaal helemaal vol zit, probeer dat dan gezamenlijk op te vangen. Dat kost soms even wat meer tijd, maar uiteindelijk voorkom je dan bijvoorbeeld een burn-out.”
Sharing is caring
Het motto ‘sharing is caring’ is wellicht een uitspraak van deze tijd, maar het idee is veel ouder. “Het mooie van spoken word vind ik dat het eigenlijk een van de oudste kunstvormen is. Vroeger maakten mensen dingen mee en gingen ze reizen om verhalen te vertellen en informatie door te geven. Het ging om taal, het spelen ermee en proberen emoties los te maken. Met woorden kun je uitnodigen tot verandering, aanzetten tot revolutie. En dat krijg je vooral voor elkaar als je een gevoel van herkenning oproept. Daarin ligt kracht waarvan ook evenementen als Duurzaam Doen! gebruik kunnen maken.”
Romano zag dergelijke positiviteit terug in de beoordeling van de pitches van de pilot duurzame cao. Daar verraste de jury de deelnemers door de prijs te delen. “Er werden niet simpelweg winnaars gekozen”, legt Romano uit, ”maar ieders idee gaat onderzocht en ondersteund worden in plaats van alleen de beste drie. Deze keuze, de ruimte om niet te kiezen voor een duidelijke rangorde met een nummer één, vind ik mooi. Het geeft alle mensen waardering voor hun werk. Meerdere ideeën kunnen goed zijn en geschikt om te delen. Dat vond ik tof om te zien.”