Tien boekentips uit de Duurzame Boekenweek
Denk Doe Duurzaam is er om zoveel mogelijk mensen te inspireren. Daarom toveren we de Boekenweek ieder jaar om tot een Duurzame Boekenweek. Elke dag van deze week plaatste een collega een duurzame boekentip op LinkedIn. Welke boeken inspireerden deze rijksambtenaren op het gebied van duurzame bedrijfsvoering? Tien tips verzamelden we voor dit artikel. De rest, en ook deze, vind je op LinkedIn met #duurzameboekenweek. Staat jouw duurzame boekentip hier niet bij? Deel hem vooral nog! (Vergeet de hashtag niet.)
Wilding – Isabella Tree
Uit financiële noodzaak besluit een Brits koppel een compleet andere weg in te slaan: ze geven de controle over hun landbouwgrond op en laten de natuur het gebied volledig overnemen. Al snel wordt het stuk land gevonden en bewoond door een variatie aan zeldzame dier- en plantensoorten. Deze opmerkelijke transitie beschrijft Isabella Tree in het boek Wilding (2019). Een “geweldig non-fictieboek” volgens Lisa Degens, redacteur Stichtingen en Verenigingen bij de Belastingdienst. “Elk hoofdstuk focust op een ander onderdeel van het totaalplaatje, en het is daarom ook een goede introductie voor de onderwerpen biodiversiteit, duurzaamheid, natuur en milieu”, vertelt ze. “Dit boek laat zien hoe flexibel de natuur kan zijn, maar ook hoe fragiel: alle flora en fauna heeft elkaar nodig om weer in balans te raken. Het heeft mijn leven veranderd, omdat het laat zien hoeveel we kunnen bereiken, als we de natuur maar durven los te laten.”
De inclusiemarathon – Kauthar Bouchallikht en Zoë Papaikonomou
De titel van het boek onthult het al: de weg naar een diverse en een inclusieve werkvloer is geen sprint, maar het is een marathon. Zo ervaart Marieke van der Aa, categoriemanager duurzame inzetbaarheid, dit ook: “Naast de groene ambities van het Rijk, zijn er ook de sociale doelen. En die zijn net zo belangrijk. Deze sociale doelen zijn niet zomaar behaald, het is echt een marathon met vele hobbels.” In De inclusiemarathon (2021) interviewen de schrijvers 41 professionals en onderzoekers. “Deze gesprekken zorgen voor een leerzaam, maar ook confronterend beeld. Het bevestigt wat ik dagelijks in mijn functie als categoriemanager meemaak”, vertelt Marieke. “Ik ben sinds 2021 bezig met social return, diversiteit en inclusie in aanbestedingen en contracten. Toch was het boek nog een eyeopener.”
Klimaatmores – Bas Eickhout
De hele wereld op één lijn krijgen voor klimaatbeleid; het gebeurde in 2015, met het Klimaatakkoord van Parijs. Deze historische mondiale stap werd niet zonder slag of stoot gezet. In het boek Klimaatmores (2016) geeft Europarlementariër Bas Eickhout een kijkje achter de schermen bij de totstandkoming van het Klimaatakkoord. Het is het favoriete non-fictieboek van Marieke Alberts, implementatiemanager bij Logius en lid van het e-team dat zich richt op duurzaamheid. Ze vertelt: “Je wordt als lezer meegenomen in de gewaarwording van Bas, tot aan de klimaattop zelf. Hij laat knap zien hoe moeilijk het is om mondiale afspraken te maken, maar ook hoeveel er daarin mogelijk is. Een politieke achtergrond is niet nodig om het boek te lezen. Het is een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in het internationale politieke speelveld.”
Changing the Game - Lucas Simons en André Nijhof
Het boek Changing the Game (2020) van Lucas Simons en André Nijhof bespreekt de toepassing van duurzame marktransformaties. Hans Bloemendaal, Adviseur Maatschappelijk Verantwoord Inkopen bij PIANOo, koos dit boek als voorbereiding op een project, en liet zich inspireren. “Als opdrachtgever of inkoper kun je aan verschillende knoppen draaien om zo’n transformatie te versnellen”, legt hij uit aan de hand van het boek, “maar hoe dat werkt is afhankelijk van de fase waarin een ontwikkeling in de markt zich bevindt. Deze fases kun je vergelijken met levensfases, waarin je voor iedere fase een andere benadering kiest, tot de markt ‘volwassen’ is. In die laatste fase is bijvoorbeeld het aspect circulariteit het nieuwe normaal geworden”. Door de praktische insteek en het onderscheid tussen meerdere sectoren is het boek goed leesbaar en interessant voor een breed publiek, volgens Hans. “Ongeacht sector of productgroep: dit boek inspireert iedere lezer die zich bewust is van de urgentie van de huidige maatschappelijke uitdagingen.”
Socrates op sneakers – Elke Wiss
In Socrates op sneakers (2020) geeft Elke Wiss, aan de hand van filosofische wetenschap, praktische handvatten om goede vragen te stellen en beter te luisteren. Anna van Mierlo, communicatieadviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, onder meer op het gebied van duurzaamheid, raadt dit boek aan vanwege de fijne schrijfstijl en de praktische insteek. “Ik vraag nu veel meer door in gesprekken. Zo geef ik ruimte aan de ervaringen van mijn gesprekspartners en begrijp ik hen beter. Vanuit die positie kunnen we uiteindelijk veel meer bereiken op het gebied van gedragsverandering”, vertelt ze. Het boek blijft volgens Anna weg van wollige filosofie en is voor iedereen leerzaam.
Tegen de stroom mee – Jan Jacob Stam
Er is al veel geschreven over leiders. Maar volgens auteurs Jan Jacob Stam en Barbara Hoogenboom zijn het eigenlijk de systemen die leiden, niet de leiders. Deze wetenschap noemen zij systemisch bewustzijn. In hun boek Tegen de stroom mee (2017) bieden ze dan ook inzicht in systeembewegingen, verbindingen en leiderschap. Het is de boekentip van Ingeborg van der Vorm, strategisch adviseur sociale impact bij Rijkswaterstaat. Ze vertelt: “Dit boek hielp mij bij de ontwikkeling van de aanpak ‘Groeituin Social Return’ van Rijkswaterstaat als sociale innovatie.”
Het leven van dingen – Warna Oosterbaan
We willen steeds meer dingen en kunnen ze moeilijk weg doen, ondanks de negatieve impact die verzamelen heeft op het klimaat. In Het leven van dingen (2021) van Warna Oosterbaan wordt de relatie tussen mensen en dingen uiteengezet. Voor Marie Louise Borsje, adviseur leren en organisatieontwikkeling bij de RijksAcademie voor Digitalisering en Informatisering Overheid (RADIO), is dit boek een echte aanrader. “Het is makkelijk leesbaar en presenteert een unieke visie op een herkenbaar onderwerp. Zo confronteert Warna ons met het feit dat we menselijke eigenschappen toedichten aan dingen, ‘de koelkast wil niet dicht’ en dat elk ding weer met nieuwe dingen komt (een computer heeft ook een muis nodig).” Volgens het boek van Marie Louise wordt het ons aangepraat dat we zoveel dingen nodig hebben. “We kunnen echt wel leven met wat minder. Dingen willen aandacht: gebruik, onderhoud, om maar wat te noemen. Die tijd kunnen we ook anders besteden.”
Zee Nu – Eva Meijer
Het water speelt de hoofdrol in de fictieve klimaatroman Zee Nu (2022) van Eva Meijer. De zee dringt onverstoorbaar ons land binnen, totdat heel Nederland verzwolgen is. “Dit is geen somber boek, maar versterkt wel het gevoel van onrust en urgentie dat nodig is voor actie”, vertelt Martine, die als coördinerend beleidsmedewerker binnen het ministerie van Binnenlandse Zaken verantwoordelijk is voor de verduurzaming van de rijkshuisvesting en facilitaire dienstverlening. “De gelaten, nuchtere reactie van de Nederlandse politiek op de ramp die zich in het boek voltrekt, legt een duidelijke parallel met de hedendaagse werkelijkheid. Tegelijkertijd is ook de can-do-mentaliteit, typerend voor het leger, terug te zien in het verhaal. Met diezelfde mentaliteit zouden we ook vóóraf al aan de oplossing kunnen werken…”
Omarm de chaos – Jan Rotmans
Aan de vooravond van ingrijpende ecologische gebeurtenissen, biedt Omarm de chaos (2021) van hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans een hoopvol perspectief. Hij adviseert ons om het oude en vertrouwde los te laten en het nieuwe en onbekende te omarmen. Transitie is een chaos, daar moeten we ons niet tegen verzetten. “Dit boek zou verplichte kost moeten zijn op de leeslijst van de middelbare school”, vindt Albert Geuchies, leveranciersmanager bij rijkscategorie Datacenters. Samen met een team van IUC Noord richt hij zich op duurzaamheidsvraagstukken rondom datacenter hardware die wordt ingekocht voor de hele rijksoverheid. “In zeven hoofdstukken bespreekt Rotmans wat er nodig is om Nederland klaar te stomen voor de toekomst”, vertelt Albert. “Hij benoemt ‘transitielenzen’, maatschappelijke impulsen en een nieuw soort leiderschap. Hij geeft zelfs, letterlijk, een beeld van dit toekomstig Nederland, waarin Amersfoort aan zee ligt.” Door de schrijfhulp van journalist Mischa Verheijden is dit 304 pagina’s tellende wetenschappelijke boek toegankelijk voor een breed publiek.
Low Carbon Europe – Lonely Planet
Marieke van den Bosch, duurzaamheidscoördinator bij Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, koos als boekentip het boek Low Carbon Europe van Lonely Planet. Een gids vol ideeën voor avontuurlijke en ontspannen reizen door heel Europa, waar geen vliegtuig aan te pas komt. Marieke vertelt: “In de afgelopen jaren ben ik vaak met de trein op vakantie gegaan. Dat is duurzamer dan vliegen natuurlijk, maar ik koos toen vooral voor de trein omdat het een fijne manier van reizen is. Zeker met kinderen.” Van haar partner kreeg ze dit boek: “Ik weet zeker dat veel mensen inspiratie kunnen halen uit dit boek voor een mooie en duurzame zomervakantie, stedentrip of langere reis. En ook als je thuisblijft is het een prachtig boek om te lezen!”