Doe, denk en werk mee aan je eigen duurzame cao
In 2024 starten de onderhandelingen voor een nieuwe cao Rijk. Daarin gaat het traditioneel over salaris, werktijden of pensioen. Maar dat zijn allang niet meer de enige onderwerpen aan de onderhandelingstafel. Duurzaamheid staat hoog op de agenda. En dat wordt niet alleen aan die ene tafel besproken. Integendeel zelfs. Alle medewerkers van het Rijk krijgen de kans om mee te denken over de verduurzaming van hun cao. Dit kan door in te stappen in de pilot die hiervoor wordt georganiseerd. Waarom? En wat dat verder voor jou betekent? Dat leggen de initiatiefnemers uit in dit artikel!
"Het Rijk is met 140.000 werknemers de grootste werkgever van Nederland. Ons kabinet heeft verdragen gesloten op het gebied van klimaat en verduurzaming. Op deze thema’s hebben we daarom een voorbeeldrol," aldus Gerard de Koe, coördinator CAO Rijk. "Onze cao is daar een mooi instrument voor. Hierin staan afspraken die op iedere rijksambtenaar van toepassing zijn." Marco Ouwehand, bestuurder Rijkssector FNV Overheid, gaat verder: ‘Wat we hierbij belangrijk vinden, is dat verduurzamen echt iets van de mensen zelf wordt. Via de pilot vragen we daarom iedereen om mee te denken. Ik weet zeker dat er genoeg mensen zijn met fantastische voorstellen." Gerard: "De pilot is wat mij betreft dé manier om de status quo te doorbreken. Hiermee verzamelen we ideeën waar men op de werkvloer echt mee geholpen is."
Wat is nu precies de bedoeling?
Gerard: "Allereerst vragen we collega’s om hun idee in te sturen. Dat kan vanaf 15 maart 2023 via www.duurzamecao.nl. Echt alles is welkom: van volledig biologisch eten in de kantine tot deelauto of moestuin op het dakterras. Uit de inzendingen maken we half mei een selectie. Het liefst hebben we dan een mooie mix aan ideeën. Daarmee bedoelen we dat niet alles gaat over woon-werkverkeer of zonnepanelen. Innovatie, biodiversiteit en social return zijn namelijk ook belangrijk. Verder is het mooi als een idee geschikt is voor zoveel mogelijk collega’s. Dus niet alleen voor degenen die op het ministerie werken, maar ook voor collega’s van de diverse inspecties, de douane of gevangenissen." Marco: "Twijfel je? Stuur je idee dan toch in. We zijn ontzettend benieuwd wat er allemaal leeft. Juist nu, aan het begin van de pilot, is het belangrijk dat we niet in beperkingen denken. Die zijn er ongetwijfeld. Maar daar komen we in de volgende fase van de pilot vanzelf achter. Hoe? Dat is simpel. Als jouw idee wordt geselecteerd, krijg je tijd en geld om ermee te experimenteren." Hoeveel tijd dat kost? Dat bepaal je als je jouw idee aanmeldt. Dan kies je namelijk voor een van deze drie rollen: ideehouder, ideedropper of meedenker. Wat die precies inhouden, lees je verderop in dit artikel.
Wat gebeurt er als een idee wordt uitgekozen?
Marije Geluk, Projectleider pilot Verduurzaming CAO Rijk: "Als we jouw idee in mei selecteren, start de volgende fase. Die duurt tot en met september. In deze periode ga je van een idee naar een experiment. Dat doen we niet zomaar uit de losse pols. Hiervoor werken we samen met Sem Carree, een ontwerper met als specialisme het vertalen van inzichten naar ideeën naar experimenten." Sem: ’De ideeën die we in mei selecteren, worden in groepjes van ongeveer vijf mensen uitgewerkt tot concept en een experiment. Op basis hiervan toets je je idee. Zo kom je erachter of het werkt en of je collega’s er eigenlijk wel op zitten te wachten. En natuurlijk of het haalbaar is in de praktijk. Goed om te noemen: iedere groep krijgt een budget voor de experimenten en hulp van experimentbegeleiders. Zij begeleiden de groepen stap voor stap van idee naar uitwerking. Zo komen zij goed beslagen ten ijs in september, als zij hun uitgewerkte idee opnieuw presenteren. Ik kan iedereen aanraden om deel te nemen aan de pilot. Want los van de inhoud van de pilot is het super interessant om zo’n proces eens te doorlopen."
Hoeveel tijd kost het?
Marco: "Je kunt op drie manieren deelnemen aan de pilot. Namelijk als ideehouder, ideedropper of meedenker. Je bent ideehouder als je zin en tijd hebt om je idee verder uit te werken met een projectgroep. Je bent een ideedropper als je je idee wél wilt delen, maar geen tijd hebt om het verder uit te werken. In dit geval kunnen anderen met jouw idee aan de slag gaan. En heb je geen specifiek idee, maar wil je wel graag meedoen met de pilot? Dan meld je je aan als meedenker. We vragen je dan om af en toe mee te denken met één van de projectgroepen." Gerard: "De pilot is voor alle 140.000 collega’s van de Rijksoverheid. Het moet voor iedereen mogelijk zijn om mee te doen. Ook als je op locatie werkt of volgens een vast rooster. In dat laatste geval zal het wel puzzelen zijn, maar online is tegenwoordig een hoop mogelijk. Bespreek het uiteraard wel met je leidinggevende, zodat deze ook van de pilot af weet. En eventueel kan helpen bij een aangepaste planning."
Wanneer is het klaar?
Gerard: "Op dit moment ligt het programma van de pilot vast tot en met september 2023. In die maand presenteren de verschillende projectgroepen hun uitgewerkte en geteste plannen. Dit is dus de uitwerking van de ideeën die we in mei hebben geselecteerd. Hieruit kiezen we dan weer de twee, drie of vier beste ideeën. Zij krijgen opnieuw budget om hun idee (nog) verder uit te werken. En te onderzoeken of het bijvoorbeeld schaalbaar is. Hoeveel tijd daarvoor nodig is, weten we nu nog niet. Dat hangt af van de aard van de plannen. En tja, wat die gaan zijn, weten we natuurlijk óók nog niet. Maar nieuwsgierig naar de inzendingen zijn we al wel."
Nog laatste woorden of goede ideeën?
Marco: "We zijn vooral benieuwd naar wat er leeft onder de medewerkers en roepen iedereen op om ideeën in te sturen.’ Gerard: ‘Ik hoop dat mensen met ideeën komen die hun directe werkomgeving duurzamer maakt." Sem: ‘Voor mijn gevoel heeft de pilot een activistisch karakter. Dat vind ik mooi. Het is immers vijf voor twaalf op klimaatvlak en we moeten nu iets doen. Ik hoop dat meer mensen dat zo voelen." Marije: "Via de pilot zoeken we samen naar oplossingen voor de klimaatproblemen van nu. Ik verwacht veel goede ideeën en natuurlijk ben ik trots dat we deze pilot vanuit Denk Doe Duurzaam voor alle collega’s bij het Rijk mogen organiseren. Dit doen we samen met een team van cao-partners en duurzaamheidcoördinatoren van de ministeries."
Spreekuur 29 maart
Heb je naar aanleiding van dit artikel nog vragen over de pilot Verduurzaming CAO, je idee of over de manieren waarop je kan deelnemen? Op 29 maart is er om 16.00 uur een online spreekuur. Meld je hiervoor aan via denkdoeduurzaam@rijksoverheid.nl.