Instrumenten en methodes
Dit zijn een aantal belangrijke instrumenten die je helpen bij de concretisering van duurzaamheid, bij het afleggen van verantwoording en bij het meten van je resultaten.
Ambitieweb
Ambities worden concreet gemaakt in dialoog tussen opdrachtgevers, inkopers en beleid/vakdepartementen. Zij maken inzichtelijk waar binnen hun eigen departement en rijksbreed de grootste effecten gesorteerd kunnen worden, met gerichte acties. Een belangrijk hulpmiddel daarbij is het Ambitieweb, een aanpak die door Rijkswaterstaat is ontwikkeld.
Het Ambitieweb is in de basis een eenvoudige aanpak, die de doelen van een organisatie of een project/contract in één oogopslag inzichtelijk maakt. Daarmee helpt het:
- de opgave te structureren;
- impact te identificeren;
- doelen transparant(er) en meetbaar te maken;
- de dialoog te ondersteunen;
- focus aan te brengen in het inkoopproces.
Het Ambitieweb heeft ook een prominente plek in de inkoopstrategie van het Rijk. Hoe beter de ambitie in zicht is gebracht, hoe meer houvast de opdrachtgevers en inkopers in de lagen daaronder hebben om de ambitie te concretiseren. Het Ambitieweb kent een Rijksbrede variant, zoals beschreven in de Inkoopstrategie. Het kennisteam MVI van Rijkswaterstaat creëerde een op maat gemaakt Ambitieweb Bedrijfsvoering. Lees hier hoe het Ambitieweb werkt en tot stand kwam.
MVIcriteria.nl
Heb je inzicht in de ambities? De MVI-criteria-tool helpt om de ambitie om te zetten naar concrete inkoopcriteria. Voor diverse MVI-productgroepen kun je op drie ambitieniveaus concrete MVI-criteria te kiezen.
Zelfevaluatietool
Wil je meer inzicht in resultaat en effect? De MVI-zelfevaluatietool biedt aanbestedende diensten inzicht in hun prestaties en vorderingen op het gebied van maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI) en inspiratie voor toekomstige aanbestedingen. Aan de basis van de tool liggen de aanbestedingsdata van openbare en onderhandse aanbestedingen uit TenderNed. In de tool kunnen aanbestedende diensten per aanbesteding informatie toevoegen over thema’s als Social Return On Investment, Milieuvriendelijk inkopen en Circulair inkopen. De tool geeft nu vooral nog inzicht in de geleverde inspanning en best practices, maar op termijn komt er ook meer informatie beschikbaar over het gerealiseerde effect.
Van MVI-actieplan tot categorieplan en routekaart
Wat is eigenlijk de ambitie van mijn eigen organisatie? Ben je op zoek naar richting voor het maken van een duurzame keuze dan helpt om te weten wat de speerpunten van de eigen organisatie zijn. De Rijksoverheid streeft naar MVI-actieplannen voor elk departement. In die plannen wordt aangegeven welke ambities het departement heeft op welke doelstellingen, en welke concrete acties zij hiertoe uitvoeren. Het gaat hierbij zowel om departementspecifieke inkoop (inkoop die alleen het ene departement zelf raakt) als generieke inkoop (voor de hele rijksoverheid via categoriemanagement). De Rijksbrede doelen lees je op de pagina doelen of in de inkoopstrategie van het Rijk. Bekijk ook de departementale MVI-actieplannen.
Categorieplannen geven op hun beurt een beeld van de inkoopstrategie voor een van de circa 20 rijksbrede inkoopcategorieën. Niet alleen de geplande aanbestedingen zijn hierin opgenomen, maar ook hoe de categorie invulling geeft aan de MVI-doelstellingen. Voor grond-, weg- en waterbouw en vastgoed werkt het Rijk niet met categorieplannen maar met routekaarten. Daarin staat de concrete ambitie, uitgezet in de tijd.
Voetafdruk meten
Hoe meet en managet een ministerie zijn CO2-uitstoot? Het ministerie van IenW gebruikt bijvoorbeeld de CO2-Prestatieladder om inzicht te krijgen in zijn eigen CO2-uitstoot en die van partners in de keten. Deze methodiek is ontwikkeld door ProRail en is ondergebracht bij een onafhankelijke stichting SKAO. De ladder bestaat uit 5 tredes. De eerste 3 tredes richten zich op de CO2-uitstoot van de eigen organisatie, 4 en 5 richten zich op de uitstoot in de ketens van leveranciers en klanten, waarin de organisatie een schakel is. De ladder helpt om gestructureerd te sturen richting klimaatneutrale bedrijfsvoering en uitvoering. Het is daarnaast ook een eis om transparant te zijn over de resultaten op klimaat, circulaire economie en andere duurzaamheidsthema’s. Lees meer over de CO2-certificatie van het ministerie van IenW. De ladder is bedoeld voor een meting op organisatieniveau.
Ook andere ministeries werken aan meer inzicht in de eigen voetafdruk. Zo is er een footprintanalyse gemaakt voor de rijksbedrijfsvoering.
Instrumenten via PIANOo
Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu heeft instrumenten ontwikkeld voor het schatten van vermeden CO2 carbon dioxide-uitstoot en vermeden grondstofgebruik. Inkoopprofessionals van overheden gebruiken de instrumenten om het inkoopbeleid steeds verder aan te scherpen. Ook helpen de schattingen voor het vergroten van draagvlak voor klimaatneutraal en circulair inkopen.
De instrumenten zijn beschikbaar via de website van PIANOo, het expertisecentrum aanbesteden. De instrumenten zijn toepasbaar op de productgroepen ICT Information and communication technology, bedrijfskleding, transport en energie.
Maatregelenmatrix Anders Reizen
De Rijksoverheid trad eind 2019 toe tot de coalitie Anders Reizen, een samenwerkingsverband van organisaties en werkgevers die gezamenlijk werken aan duurzame, zakelijke mobiliteit. Doelstelling: alle zakelijke mobiliteit voor 2030 halveren ten opzichte van 2016. Het uitgangspunt is dat de departementen hiermee zelf aan de slag gaan. Als hulpmiddel daarvoor is deze maatregelenmatrix beschikbaar: met inzicht in de mogelijkheden en per maatregel en ministerie aangegeven in hoeverre de ingeschatte CO2-reducties kunnen bijdragen aan de doelstelling.
Download de Maatregelenmatrix Anders Reizen
